Geen herstel vernietigd kunstwerk in Groningen
Verschillende procedures zijn al gevoerd om het kunstwerk “de Virtuele Boteringepoort” in Groningen te redden. Mocht de gemeente Groningen een door pech geteisterd en daardoor in verval geraakt lichtkunstwerk verwijderen? Volgens vaste rechtspraak kan een kunstenaar niet met een beroep op zijn persoonlijkheidsrechten verhinderen dat een kunstwerk wordt vernietigd. Maar als het gaat om de vernietiging (of hier: verwijdering) van een uniek werk, dan moet de eigenaar daarvoor wel een gegronde reden hebben. De belangen van de kunstenaar zijn in beginsel ondergeschikt aan die van de eigenaar, tenzij de handelwijze van de eigenaar misbruik van recht oplevert. Volgens het Hof Arnhem-Leeuwarden waren de herstelkosten echter zo hoog dat verwijdering van het werk niet als misbruik van recht kwalificeerde. Daarmee oordeelde het Hof anders dan de Groningse voorzieningenrechter.
Meteen na de uitspraak verwijderde de gemeente Groningen het werk. Dat was een schop tegen het zere been van de kunstenaar, die opnieuw naar de rechter stapte en ditmaal geen verbod tot verwijdering (dat kon immers niet meer), maar herstel van het lichtobject vorderde. Kan dat eigenlijk? De wet bepaalt dat schadevergoeding ook in een andere vorm dan betaling van een geldsom mag plaatsvinden. Dus ook het herstellen van een verwijderd kunstwerk kan als schadevergoeding worden gevorderd. De delen van het kunstwerk waren slechts verwijderd en herstel was dus nog mogelijk. Maar is die eis vervolgens wel toewijsbaar in dit geval? De Groningse rechtbank vond dat niet: de gemeente mocht – nadat het Hof Leeuwarden het verwijderverbod had afgewezen – erop vertrouwen het kunstwerk te kunnen verwijderen. Om dan nu het object weer terug te moeten plaatsen strookt niet met die eerdere afweging.
Daan van Eek
No restoration of artwork in Groningen
Several law suits have taken place to save the artwork “the Virtual Boteringe Entrance” in Groningen. Was the City of Groningen right in removing a work of light art that had been damaged? According to standing jurisprudence, an artist cannot invoke his personality rights to save an artwork from complete destruction. But if it concerns the destruction (in this case: removal) of a unique work of art, the owner must have a proper cause. In principle, the artist’s interests puts less weight in the scale than the owner’s interests, unless the way the owner acts were to qualify as abuse of power. According to the Court of Appeal of Arnhem-Leeuwarden the costs for repairing were so high that taking away the work of art did not qualify as abusive. So the Court of Appeal took another decision than the District Court of Groningen.
Immediately following the judgment the City of Groningen removed the work of art. The artist felt really hurt and went again to court. This time he did not request that the removal be forbidden (that had already taken place), but an order to restore the light art work as it had been. Is that possible? The law provides that a compensation may be effected by another means than by paying a sum of money. Hence restoring a damaged artwork could be sees as a form of compensation for damage. In fact this was still possible, as the parts of the work of art had only been removed. Yet was this claim viable in this case? The District Court of Groningen turned down the request: after the Court of Appeal had decided that the removal could not be stopped, the City of Groningen had rightfully executed this removal. To put the work back where it had been, would not be in line with that decision.
Daan van Eek