Mascha part II: Een nieuw oordeel van de RCC over de RSM

Op de valreep van 2016 kwam vanuit de RCC nog een uitspraak over de Reclamecode Social Media (RSM). In de hoofdrol wederom Mascha Feoktistova (Mascha).

Een korte opfrisser: de RSM bestaat sinds 2014 en is onderdeel van de Nederlandse Reclame Code (NRC). Het doel? Bedrijven handvatten geven voor het inzetten van influencers zoals bloggers & vloggers op social media in het kader van reclamecampagnes. De belangrijkste regel? Als een bedrijf een consument of influencer inzet om reclame te maken, moet het voor de lezer of kijker duidelijk zijn dat het om reclame gaat. Bijvoorbeeld wanneer een bedrijf een influencer een gloednieuwe smartwatch toestuurt voor een review. Dit wordt de relevante relatie (RR) genoemd. In dat geval moet de influencer deze RR kenbaar maken wanneer hij over het product post op social media. Dat kan op verschillende manieren. De RSM geeft hiervoor enkele voorbeelden zoals #spon of #ad of een bericht met de strekking: “ik kreeg deze smartwatch van bedrijf X  gratis om ‘m te testen”. Maar zijn die suggesties verplicht en uitputtend?

Nee, bleek al eerder uit de eerste toepassing van de RSM door de RCC in de zaak over Daniel Wellington. Ook uit de context van de uitingen kan voldoende blijken dat een relevante relatie bestaat tussen blogger en adverteerder.

Terug naar Mascha. Het gaat in deze zaak om een vlog van Mascha op YouTube met de naam “iets aan mijn gezicht laten doen”. In deze vlog is te zien dat Mascha een cosmetisch arts bezoekt voor een botoxbehandeling. Onder de vlog wordt onder meer gelinkt naar de website en Instagram van de cosmetisch arts en staat de volgende tekst: “zoals ik in de video aangeef heb ik dit uiteindelijk cadeau gehad van Dr. Jani van Docter.Inc B.V. maar dit heeft verder geen invloed gehad op mijn mening en keuze :-)”. In het laatste onderdeel van de blog zegt ze: ik wilde het mezelf cadeau doen maar heb het uiteindelijk van hem cadeau gehad.” Mascha maakt onder haar blog zelfs de melding: "Kijk uit. Jezelf mooier maken kan lelijk uitpakken. Een geslaagde ingreep begint bij een goede arts". Deze slogan wordt verplicht gesteld door de reclamecode van de Nederlandse Stichting Esthetische Geneeskunde (NSEG), voornoemde code maakt echter nog geen onderdeel uit van de Nederlandse Reclame Code. De klacht: aan het begin van het filmpje zegt Mascha dat ze zichzélf plastische chirurgie cadeau geeft. Pas helemaal aan het einde, 40 minuten verder, blijkt dat ze de behandeling cadeau heeft gekregen. Veel mensen haken af voor het einde van de vlog en zullen ook het onderschrift niet lezen, aldus klager.

Allereerst oordeelt de RCC dat sprake is van reclame in de zin van de NRC en de RSM. Daarbij is het niet doorslaggevend of de adverteerder zelf de inhoud van een reclame-uiting heeft bepaald of beïnvloed. Voldoende is dat de uiting in enige mate door de adverteerder is gestimuleerd. En dat is volgens de RCC hier het geval. Vervolgens benadrukt de RCC dat de RSM suggesties doet voor het openbaar maken van de RR, maar daarbij niet één bepaalde wijze voorschrijft. Naar het oordeel van de RCC doet Mascha het in deze zaak goed doordat zowel in de tekst onder de uiting als in de uiting zelf uitdrukkelijk is opgenomen dat Mascha de behandeling gratis heeft gekregen. Eind goed, al goed dus voor Mascha (én voor Dr. Jani).

Stephanie Reinders Folmer