Hof van Justitie harmoniseert auteursrecht-drempel voor product design

Europees verbod daardoor toegankelijker - G-Star/Cofemel, over auteursrecht en modelrecht op productvormgeving

Het uiterlijk van producten kan zowel door het modelrecht als het auteursrecht worden beschermd. In Nederland is de drempel voor auteursrechtelijke bescherming niet al te hoog (zelfs streepjesbehang is auteursrechtelijk beschermd!). In veel andere Europese landen wordt terughoudender gekeken naar auteursrechtelijke bescherming, zeker daar waar het ‘werken van toegepaste kunst’ betreft - gebruiksvoorwerpen, zoals mode en design. Daarom werd lang uitgekeken naar wat het Hof van Justitie EU daarvan vindt.

In Portugal was een werk pas auteursrechtelijk beschermd als het een ‘artistieke creatie’ is of getuigt van een ‘esthetisch visueel opvallend effect’. In de door G-Star aangespannen inbreukzaak, verdedigde Cofemel zich met de stelling dat de jeans en t-shirts van G-Star niet aan die toets voldoen. Het Hof van Justitie moest beslissen of die hoge drempel toelaatbaar is.

Het Hof bevestigt allereerst dat het werkbegrip geharmoniseerd is. Alle landen moeten dus in ieder geval dezelfde toets hanteren. Dat zal het in de toekomst ook makkelijker moeten maken voor de rechter om een Europees-wijd verbod te geven. Ook oordeelt het Hof dat een ‘esthetisch effect’ te subjectief is als toets: het is niet voldoende nauwkeurig en objectief duidelijk te bepalen. Smaken verschillen immers. De enige drempel voor een auteursrechtelijk beschermd werk is dat het moet gaan om een intellectuele schepping die de keuzevrijheid en de persoonlijkheid van de auteur ervan weerspiegelt. Wel stelt het Hof: “De bescherming van het auteursrecht(…), is (…) voorbehouden aan voorwerpen die het verdienen om als werk te worden gekwalificeerd”. Het zal moeten blijken of die zinsnede de praktijk zal beïnvloeden. Hoe hoog de drempel uiteindelijk zal zijn, moet per geval blijken.

Er is inmiddels al één uitspraak waar een Nederlandse voorzieningenrechter toetste aan het Cofemel-arrest. De conclusie in die zaak: de werktoets (of iets een auteursrechtelijk beschermd werk kan zijn) is níet gewijzigd. De jas in kwestie geldt als auteursrechtelijk beschermd werk en een inbreuk werd aangenomen.

Het is vooral ook uitkijken naar rechtspraak van de ons omringende landen, waar voorheen een veel strengere werktoets gold. The proof of the pudding is in the eating.

Moïra Truijens