Nieuw procesrecht: 1 januari 2025

Op 1 januari a.s. zal het civiele (bewijs)procesrecht behoorlijk veranderen, met de inwerkingtreding van “de Wet vereenvoudiging en modernisering bewijsrecht” (Stb. 2024. 62).

Het doel is om het bewijsrecht in civiele procedures te vereenvoudigen en te moderniseren, wat hopelijk de effectiviteit en efficiëntie van de procedures ten goede komt. Door aanvulling van de waarheids- en volledigheidsplicht zal er meer de nadruk worden gelegd op de informatievergaring en bewijsverzameling voorafgaand aan de procedure.

En misschien wel de grootste verandering: de lijdelijke rechter is niet meer! Dit was al een tendens in de rechtszaal, maar staat nu in de wet. De rechter kan en zal zich actief in de rechtsstrijd gaan mengen, en zelfs de gronden en verweren bespreken die nog geen onderdeel van het geschil zijn. Alleen auteursrecht ingeroepen? De rechter kan ter zitting melden: “heeft u niet aan slaafse nabootsing gedacht?”. Ook kan de rechter na bestudering van het dossier zelf getuigen oproepen. Een en ander uiteraard binnen de grenzen van de rechtsstrijd, maar toch zal dit verregaande consequenties hebben. Ook voor het praktisch verloop van een zaak. 

Daarnaast wordt het makkelijker om bewijs te vergaren. Voortaan kunnen we de rechter in één verzoekschrift vragen om verschillende bewijsverrichtingen toe te staan (bijv. een getuigenverhoor in combinatie met een onderzoek door een deskundige, of met inzage in informatie die alleen een ander heeft). 

Het recht op inzage in of afgifte van stukken wordt ook uitgebreid. Inzagerecht kan bijvoorbeeld ook voor documenten die in het bezit zijn van een partij die geen partij is bij het geschil. Ergens heeft het iets van de Angelsaksische discovery procedure. Op een later moment daarover meer. 

Het conservatoir bewijsbeslag wat we in het IE-recht al een tijd kennen (om bewijs veilig te stellen), gaat nu ook voor alle civiele zaken gelden. 

Daarnaast zal een deurwaarder een ‘proces-verbaal van constateringen’ kunnen opstellen (een objectieve beschrijving van feiten/omstandigheden die hij ergens aantreft). Zo’n proces-verbaal levert dwingend bewijs op waardoor een rechter de inhoud ervan als waar moet aannemen.

We kijken er naar uit om dit in procedures die vanaf 1 januari 2025 aanhangig zijn in de praktijk te brengen!

Moïra Truijens