Lookalike zaak: management Max Verstappen vangt voorlopig bot
Nederland´s trots Max Verstappen was begin in het najaar van 2016 te zien in een televisiereclame van Jumbo. Als reactie hierop verspreidde Picnic, een nieuwe online supermarkt, een reclamefilmpje via social media: een lookalike van Verstappen levert in een Picnic bestelauto boodschappen af.
Het management van Max eist EUR 350.000 van Picnic voor het uitzenden van de commercial, en wilde voor dit bedrag beslag leggen, maar dat lukt niet. De voorzieningenrechter wijst het beslagverzoek af, en het hof Amsterdam bekrachtigt op 2 mei 2017 die beslissing. Daarmee wordt heel negatief geoordeeld over de slagingskans van de onderliggende portretrechtelijke vordering. Volgens het hof kan Picnic zich niet op het portretrecht beroepen omdat de commercial overduidelijk als parodie is bedoeld. En als het portretrecht wel zou kunnen worden ingeroepen, dan heeft het management de schade onvoldoende onderbouwd.
Het hof betwijfelt zeer of sprake is van een portret van Max, nu het niet de bedoeling van Picnic zou zijn het publiek te laten denken dat de lookalike in het Picnic-filmpje Max zelf is. Dat is een opmerkelijke redenering. Een portret is per definitie niet een persoon zelf, maar een hulpmiddel waarmee het beeld van die persoon wordt opgeroepen. Het is duidelijk de bedoeling geweest om Max uit te beelden door gebruik van de lookalike. Of het publiek denkt dat het hulpmiddel de persoon zelf is, lijkt ons niet relevant. Een foto van een persoon kan een portret zijn, ook als het publiek weet dat het papier waarop de foto is afgedrukt niet de persoon zelf is.
Is het vanaf nu toegestaan om lookalikes in parodiërende reclames te gebruiken zonder toestemming van ‘het origineel’? Dat lijkt ons sterk. Een andere rechter zou in een later stadium zo maar eens anders kunnen oordelen. De bal ligt bij Verstappen. Laat hij zich (de pas) afsnijden door het oordeel van het hof, of geeft hij gas en procedeert hij door? We zullen het snel genoeg weten.
Dominique Geerts en Daniël Haije