Kamergotchi: portretrechtelijke aspecten

Sinds maandag verzorg ik Denk-lijsttrekker Tunahan Kuzu. Digitaal althans, via de Zondag Met Lubach Kamergotchi-app. Met gepaste trots meld ik u dat het goed gaat met Kuzu. Ik voorzie hem met regelmaat van eten, liefde en ideeën, waardoor hij in leven blijft en zelfs een glimlach op zijn gezicht te zien is. Goed nieuws dus. Maar hoe zit het met het portretrecht van Kuzu? Mag de VPRO zijn portret (en dat van andere lijsttrekkers) zomaar gebruiken in de Kamergotchi-app?
 
Een interessante vraag. Kuzu kan zich (net als andere personen) verzetten tegen het gebruik van zijn portret, voor zover hij een privacybelang heeft, of als hij een “verzilverbare populariteit” heeft. Verzilverbare populariteit bestaat als de geportretteerde persoon normaal gezien vanwege zijn populariteit geld kan vragen voor het gebruik van zijn portret.
 
Dat Kuzu een privacybelang heeft lijkt me in dit geval zeer onwaarschijnlijk. Kuzu is een publiek figuur en staat willens en wetens in de spotlight om stemmen te trekken voor Denk. Voor zover hij al een privacybelang heeft, legt dit belang het bovendien zeer waarschijnlijk af tegen de vrijheid van meningsuiting van Lubach en de VPRO.
 
Ook verzilverbare populariteit heeft Kuzu, net als andere politici, niet. Politici worden namelijk (net als leden van het koninklijk huis) niet geacht hun portret te gelde te maken. Mogelijk bestaat een uitzondering voor politici die ook bekend zijn om andere redenen dan de politiek. Dat geldt niet voor Kuzu, zo lijkt me.
 
Tot slot een zijstapje: wat als de Kamergotchi-app niet van een omroep zou zijn, maar van een bedrijf dat via de app ook reclame maakt voor haar producten? Bijvoorbeeld een hamburgerketen, waarbij de politici (in plaats van een karig blauw bord) broodjes hamburger gevoerd worden? In dat geval geldt hetzelfde uitgangspunt als bij niet-commercieel gebruik. Kuzu moet over een privacybelang of verzilverbare populariteit beschikken om tegen het gebruik van zijn portret op te komen. Maar: er zijn ook rechters die oordelen dat in een commerciële uiting iemands portret alleen met diens toestemming gebruikt mag worden. Juridisch gezien is dat te kort door de bocht, maar zulke uitspraken zijn er.
 
Conclusie: wat mij betreft gaan Lubach en de VPRO vrijuit. Maar: voor bedrijven die in hun reclame het portret van een politicus willen gebruiken bestaat wel een klein risico.
 
Bram Duivenvoorde