Single-use plastics: een update
Per 1 januari 2026 volgen nieuwe regels over single-use plastics, zo kondigde Staatssecretaris Jansen eind vorig jaar aan. Sindsdien is er veel discussie in Den Haag: is een bijdrage voor wegwerpplastic wenselijk? Zo ja, hoe hoog moet die bijdrage zijn? En komt er een Europees verbod op vochtige doekjes?
Sinds 1 juli 2023 betaal je een meerprijs voor single-use plastics bij consumptie onderweg. De meerprijs is verplicht voor bekers en voedselverpakkingen die geheel of gedeeltelijk uit plastic bestaan. Zo is een SUP-heffing verschuldigd voor een verse smoothie in een plastic beker, maar ook voor de koffie to-go die in een kartonnen beker met een dun kunststoflaagje wordt geschonken.
De motie om papieren/kartonnen bekers met maximaal 5% plastic uit te zonderen van de SUP-heffing, vindt geen gehoor bij de Staatssecretaris vanwege de Europese reductiedoelen waar Nederland zich aan moet houden. Op grond van de SUP-richtlijn moet het gebruik van plastic wegwerpbekers en -bakjes in 2026 immers met 40% verminderd zijn ten opzichte van 2022.
Sinds 1 januari 2024 zijn single-use plastic bekers en bakjes verboden in horecagelegenheden, bedrijfskantines en op sportclubs. Op veel van deze plekken is inmiddels herbruikbaar servies geïntroduceerd. De Kamer wil dat papieren bekers en bakjes met een plastic laagje op deze plekken wél weer mogen, op voorwaarde dat ze worden ingezameld en gerecycled. De Staatssecretaris voelt hier weinig voor, omdat de handhaving van goede recycling te complex zou zijn. En hij vreest dat de reductiedoelstelling hiermee in gevaar komt.
Het is de Kamer wel gelukt om een stokje te steken voor het plan om een vaste SUP-heffing van EUR 0,25 per verpakking in te voeren. Het lijkt erop dat de SUP-heffing helemaal van tafel gaat.
Of er een verbod op vochtige kunststoffen doekjes komt, is onzeker. De Staatssecretaris wil de make-up-, schoonmaak- en snoetenpoetsdoekjes verbieden vanwege milieuvervuiling en verstopping van het riool. Om het verbod te realiseren zal in Brussel gelobbyd moeten worden om de SUP-richtlijn aan te passen. Of het zover komt is de vraag. De Kamer stemde op 18 maart 2025 tegen het verbod.
Handhaving blijft voorlopig uit. De Staatssecretaris heeft toezichthouder Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT) eerder opdracht gegeven om tot en met 31 december 2025 geen handhavingsmaatregelen te nemen met betrekking tot de SUP-heffing en het gebruik van papieren bekers en bakjes die maximaal 5% kunststof bevatten bij consumptie ter plaatse.
Welke regels vanaf 1 januari 2026 gaan gelden, is op dit moment nog onduidelijk.
Lisanne Steenbergen