Waarschuwing voor kruisbesmetting: alleen bij een reëel risico
De waarschuwing “Kan [allergeen] bevatten” zal je steeds minder vaak op het etiket van levensmiddelen aantreffen. “Kan sporen van [allergeen] bevatten” is verleden tijd. Dat is het gevolg van het nieuwe allergenenbeleid dat sinds 1 januari 2024 in Nederland van toepassing is.
Het merendeel van de consumenten leest over de tekst “Kan pinda’s bevatten” op een pak chocoladekoekjes heen, maar deze precautionary allergen labelling (PAL) is bedoeld om de allergische consument te helpen in te schatten of hij de koekjes zal eten of niet.
In de praktijk gebruiken producenten de PAL vaak om zich in te dekken, omdat ze kruisbesmetting niet helemaal kunnen uitsluiten. Of gewoonweg “voor de zekerheid”. Het probleem is dat de allergische consument de PAL niet meer serieus gaat nemen en door consumptie van de betreffende levensmiddelen het risico op een ernstige allergische reactie vergroot.
Om een eind maken aan de wildgroei van PAL’s moeten bedrijven voortaan drie stappen nemen om te bepalen of een PAL op het etiket mag:
Risicobeperking: bedrijven moeten preventieve maatregelen nemen om kruisbesmetting te voorkomen of te beperken. Bijvoorbeeld: producten/ingrediënten scheiden, productielijnen reinigen, leveranciers selecteren, recepten aanpassen, technische wijzigingen aan productieapparatuur.
Bedrijven moeten een risicobeoordeling uitvoeren om het werkelijke risico van kruisbesmetting dat blijft bestaan na de preventieve maatregelen vast te stellen.
Risicocommunicatie: pas als sprake is van een werkelijk risico van kruisbesmetting (overschrijding referentiewaarden) dan mag een PAL op het etiket worden gezet. Zo weet de consument dat ondanks de preventieve maatregelen het risico bestaat dat een bepaald allergeen aanwezig is.
Een andere belangrijke beleidswijziging ligt in de hogere referentiedosissen voor allergenen (waarden waarbij allergische consumenten een milde reactie krijgen). Nederland hanteerde lange tijd strenge, lage waarden, maar nu is aansluiting gezocht bij de adviezen van de WHO. De fabrikant kan kiezen uit “Kan [allergeen] bevatten” of “niet geschikt voor xxx”. Beide krijgen de status van officiële toegestane PAL-bewoording. “Kan sporen van [allergeen] bevatten” mag niet meer.
Producenten moeten hun allergenenbeleid onder de loep nemen. Vanaf 1 januari 2026 moeten de etiketten in lijn zijn met het nieuwe allergenenbeleid. De verwachting is dat veel PAL-waarschuwingen zullen (moeten) verdwijnen door de preventieve maatregelen en de hogere referentiewaarden. Vanaf 1 januari 2026 mag dus enkel bij een reëel risico op kruisbesmetting een PAL op het etiket staan, wat de producent moet kunnen onderbouwen. Dit gaat nog heel wat voeten in de aarde hebben.
Lisanne Steenbergen